ΦΩΤΕΙΝΑ ΟΝΕΙΡΑ
8 κείμενα μ αφορμή «Τα όνειρα» του Α.Κουροσάβα
Για την Τέχνη, τους ποιητές και την αγωνία για την κλιματική αλλαγή
4ο ΚΟΛΑΣΜΕΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ (δ) ΔΙΑΒΟΛΙΚΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ
Μέσα στην κόλαση είναι τόπος
Όπου τον λεν Σακούλες του κακού,
Όλος φτιαγμένος aπό πέτρα σκουρόχρωμος
Μέσα στη μέση του καταραμένου κάμπου
Πηγάδι ανοίγει, πολύ μεγάλο και βαθύ
Κι αυτό θα σας το περιγράψω, όταν…
…όπου ξεχείλιζε απ αυτούς η πρώτη ρεματιά
Γυμνοί, μέσα στο λάκκο, οι κολασμένοι…
…ολόγυρα παντού, στα μαύρα πάνω τα λιθάρια
Διαβόλους είδα με τα κέρατα, που με μεγάλα καμουτσιά
Αλύπητα τους δέρναν από πίσω.
1ο σπάραγμα
Δάντης «κόλαση» από το 18ο άσμα (1)
Ζούμε σε δυστοπική εποχή όπου ο άνθρωπος λαμβάνει πληροφορίες που εκτινάζονται ως πίδακας λάβας που ξεχειλίζει από υπερφορτωμένο δίκτυο πληροφοριών από Google, Facebook, κ.α., και αναμασημένη δεν προλαβαίνει να γίνει ατομική επι-γνώση αλλά παραμένει βουτηγμένη σε μια λιμνάζουσα κόλαση, με όρια ανεξέλεγκτα. Στο αβέβαιο Οικολογικό παρόν και μέλλον του πλανήτη η συμβολοποιημένη κόλαση απλά ενσωματώνει την αγωνία ΜΑΣ.
Με αφορμή το επεισόδιο «ο διάβολος που θρηνούσε» από την αριστουργηματική ταινία του Κουροσάβα «Όνειρα» (1990) παραθέτω διαλόγους επιζήσαντα με δαίμονα:
– «Είσαι δαίμονας;
– Κάποτε ήμουν άνθρωπος, πόσο ηλίθιος ο κόσμος, το μέρος αυτό ήταν γεμάτο λουλούδια, έγινε έρημος. Τώρα, μεγαλώνουν μόνο αυτά τα τερατώδη λουλούδια από τη ραδιενεργή ρύπανση. Η φύση έχει καταστραφεί. Χάσαμε τα πουλιά, τα ζώα, τα ψάρια (του δείχνει την κόκκινη λίμνη σαν λάβα που οδύρονται άλλοι δαίμονες), βλέπεις, ένας γεννημένος διάβολος όπως εγώ, τρώγεται από εκείνους τους διαβόλους που έχουν δυο ή τρία κέρατα. Αυτή η κόλαση, είναι χειρότερη από το θάνατο, δεν μπορούν να πεθάνουν ακόμα κι αν το θέλουν, αυτή είναι η τιμωρία τους…»
2ο σπάραγμα΄ Ιταλο Καλβίνο «οι αόρατες πόλεις» (2)
Σήμερα (1970) γίνεται λόγος με την ίδια εμμονή για την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος όσο και για το πόσοι εύθραυστα είναι τα μεγάλα τεχνολογικά συστήματα, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει αλυσιδωτές βλάβες παραλύοντας ολόκληρες μητροπόλεις. Η κρίση της πολύ μεγάλης πόλης είναι όψη της κρίσης της Φύσης…»
Ταινία δράσης «Ηφαίστειο» 1997 του Μικ Τζάκσον, πρωταγωνιστούν Τόμι Λη Τζόουνς, Αν Εκε, Ντον Τσιντλ, μετά από σεισμό στο Λος Άντζελες μια ηφαιστειακή φλέβα αναδύεται από τα υπόγεια τούνελ και σταδιακά κατακαίει τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα, Μουσεία, η κεντρική λεωφόρος μετατρέπεται σε πύρινο ποτάμι λάβας, δυο ήρωες καταφέρνουν να την εκτρέψουν προς τη θάλασσα. Η μνήμη που δεν σκεπάζεται από την τέφρα τα λήθης τρέχει συχνά υπόγεια, διακλαδίζεται «σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία» μου θυμίζει τα θύματα της ιμπεριαλιστικής ανθρώπινης απληστίας που δε βλέπει ότι το αίμα τους μπορεί να γίνει κολασμένη κοχλάζουσα λάβα που θα ξεχειλίσει από ο πηγάδι της ανοχής και θα τους πνίξει…(οι Ταλιμπαν είναι γύρω μας δεν είναι μόνο στο Αφγανιστάν, νεοναζί φονταμενταλιστές υπάρχουν παντού)
3ο σπάραγμα Γιώργη Μανουσάκη «το πηγάδι»
Το πηγάδι στον κήπο είναι μια απειλή. Το νερό του έχει μια στιλπνή μαυρίλα, που δεν καθρεφτίζει κανένα ουρανό. Αν σου ξεφύγει μια λέξη- κι η πιό αθώα, κι η πιό άχρωμη-πάνω από τ΄άνοιγμα του, ξυπνούν οι αλλόκοσμες φωνές του. Αν μείνεις ακίνητος, βλέπεις παράξενα σαλέματα και ρίγη ν΄ανεβαίνουν ως την επιφάνεια του νερού. Λένε πως μια από τις φλέβες του φτάνει κάτω απ τον τοίχο, εκεί όπου εχτέλεσαν τους τριαντατρείς. Αυτή πήρε το αίμα που ήπιε η γη και το ΄φερε ως εδώ. Από τότε κλείσανε το πηγάδι μ΄ένα βαρύ, σιδερένιο καπάκι. Όμως το αίμα κοχλάζει πάντα στο βάθος του.
Ταινία «Η κόλαση του Δάντη» 1997 του Ρότζερ Ντόναλντσον με τους Λίντα Χάμιλτον, Πιρς Μπρόσναν. Ένας γεωλόγος προειδοποιεί μια κοινότητα ότι κινδυνεύει από την ενεργοποίηση ενός κοντινού ηφαιστείου αλλά για λόγους πολιτικής και οικονομικής σκοπιμότητας, δεν λαμβάνονται έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα
Έφυγε προχθές από τα ζωή ο φιλόσοφος Ζαν-Λικ Νανσί, γεννήθηκε στο Μπορντό το 1940, πολυγραφότατος, αναλυτής της ρομαντικής θεωρίας της λογοτεχνίας (3) έγραψε μεταξύ άλλων το 1991 «ο μύθος του ναζισμού». Έγραψε πλήθος άρθρων και μεταφράσεων για Νίτσε, Φρόιντ, Μπέντζαμιν, Χάιντεγκερ, Καντ, Ντεριντά. Από το 1992 ζούσε με την καρδία ενός άλλου, η εμπειρία του αυτή πέρασε στο βιβλίο «ο παρείσακτος»
Η μονοσήμαντη προσέγγιση της Αφγανικής κρίσης στα Μ.Μ.Ε. με απασχολεί, ποια είναι τα πλαίσια του νέου-πόσο νέου= φάσματος ψυχρού πολέμου που επιβάλλει οργανωμένα η δύση μέσα από τα διακριτικά μπλόκα της κοινωνικής ομοιογένειας (ένωση κρατών, ΝΑΤΟ… )και την επιβολή ενός φόβητρου ισλαμικού οργανωμένου μετώπου στα νότια της Ρωσίας,,, με ότι αυτό συνεπάγεται..ως μορφή καταλυτικής ετερογένειας, η οποία με την κοχλάζουσα χαοτική κόλαση, εξυπηρετεί συμφέροντα…
Σπάραγμα 4ο Τζωρτζ Μπατάιγ «η ψυχολογική δομή του φασισμού» 1969 (4)
«…ο φασισμός ενοποιεί για άλλη μια φορά τη στρατιωτική και τη θρησκευτική εξουσία για να πετυχει μια ολοκληρωτική καταπίεση… οποιαδήποτε απεριόριστη πραγμάτωση των επιτακτικών μορφών έχει την έννοια της άρνησης της ανθρωπότητας ως αξίας που εξαρτάται από την αλληλεπίδραση των εσωτερικών της αντιθέσεων…. .ο φασισμός που ετυμολογικά σημαίνει ενοποίηση, συγκέντρωση, συνιστά μια δραστική απενεργοποίηση της λανθάνουσας αρχής της κυριαρχίας, αλλά με έναν χαρακτήρα κατά κάποιον τρόπο αποκαθαρμένο, αφού οι παραστρατιωτικές ομάδες που υποκαθιστούν τον στρατό στη συγκρότηση της εξουσίας έχουν άμεσα αυτή την εξουσία ως αντικείμενο…
Θυμήθηκα την περίφημη ταινία του Τζον Χιούστον «Κάτω από το ηφαίστειο» διασκευή του βιβλίου του Μάλκομ Λόουρι με τους υπέροχους Αλμπέρ Φίνει, και Ζακλίν Μπισέ, με φόντο το Μεξικάνικο ηφαίστειο.
Στοχάζομαι : όσο μπαίνουμε από τις πολλές πληροφορίες στην κνισαρισμένη γνώση, πετάμε τον μανδύα της αιώνιας καυχησιάς πως τα ξέρουμε.., βαδίζουμε επιφυλακτικά στην καθημερινή ανακάλυψη στα ίχνη ζωής, ο διάβολος της ξυπασιάς παραμονεύει και εμπνέει… Όπερα : ο ιπτάμενος Ολλανδός του Ρίχαρντ Βάγκνερ (1843), τρεις πράξεις. Η δράση εκτυλίσσεται στη Νορβηγία όπου μετά από τρικυμία του πλοίου Νταλαντ… εμφανίζεται το πλοίο του ιπτάμενου Ολλανδού που ειχε ορκιστεί να περιπλεύσει το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ακόμη κι αν θα αναγκάζονταν να ταξιδεύει αιώνια. Ο Διάβολος ακούγοντας την καυχησιά του, τον καταδίκασε να ταξιδεύει ασταμάτητα. Μόνο αν έβρισκε μια σύντροφο…
Το ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας διέπλευσε ο Μάρκο Πόλο… πάνω του στήριξε ο Ίταλο Καλβίνο το αριστούργημα του «Αόρατες πόλεις»
Σπάραγμα 5ο, «Αόρατες πόλεις» ,(επίλογος).
«…κι ο Μ. Πόλο: η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που αφορά το μέλλον, υπάρχει μια κόλαση, είναι αυτή που υπάρχει ήδη εδώ, κόλαση που κατοικούμε καθημερινά, που διαμορφώνουμε με τη συμβίωση μας. Δυο τρόποι υπάρχουν για να μην υποφέρουμε. Ο πρώτος είναι για πολλούς εύκολος: ν αποδεχτούν την κόλαση και να γίνουν τμήμα της μέχρι να καταλήξουν να μην τη βλέπουν πια. Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος και απαιτεί συνεχή προσοχή και διάθεση για μάθηση: να προσπαθήσουμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση, κι να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο.»
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Η θεια κωμωδία, Dante Alighieri, (700 χρόνια από το θάνατο του φέτος) 1ο « κόλαση» μετάφραση Ανδρέας Ριζιώτης εκδ. Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός
2) Και «οι αόρατες πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο 1970 μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης εκδ. Καστανιώτη
3) Το «πηγάδι» από το βιβλίο του Γιώργη Μανουσάκη «ένα κρανίο καρφωμένο στο κιγκλίδωμα με τριανταδύο πεζά, εκδόσεις Φίλων, 1999
4) Η Ψυχολογική δομή του φασισμού, του περίφημου George Bataille , μετάφραση Κώστας Γκουνης , εκδ. Εικοστού πρώτου.
5) «Οι Αόρατες πόλεις», το βιβλίο, είναι η βάση μιας μεγάλης εικαστικής έρευνας που άρχισα το 2012 και συνεχίζεται. Στη μνημη του Ανταίου Χρυσοστομίδη.
6) Ηφαίστειο, το γνωστό γεωλογικό φαινόμενο εδώ με απασχόλησε, μόνο ως αναφορά κάποιων κινηματογραφικών ταινιών, ως ελάχιστη αφύπνιση.
