Έπειτα από 37 χρόνια υπό το καθεστώς του Ρόμπερτ Μουγκάμπε, η Δημοκρατία της Ζιμπάμπουε, γνωστή παλαιότερα ως Νότια Ροδεσία, βίωσε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές, στις 30 Ιουλίου, που ανέδειξαν στον προεδρικό θώκο τον Έμμερσον Μνανγκάγκουα, πρώην υπεύθυνο ασφαλείας και στενό συνεργάτη του πάλαι ποτέ κραταιού δικτάτορα, Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Η πρώην βρετανική αποικία, πέρασε έτσι σε μια νέα κρίσιμη φάση στην ιστορία της καθώς παραμένουν πολλά ακανθώδη ζητήματα, που θέτουν υπό αμφισβήτηση την επιβίωση και τη διατήρηση της βραχύχρονης «δημοκρατικής άνοιξης».
Η Ζιμπάμπουε, χώρα 14 εκατομμυρίων κατοίκων στη μεσημβρινή Αφρική, απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία το 1980, μετά από ένα δεκαπενταετή σκληρό ανταρτοπόλεμο ανάμεσα στην λευκή μειοψηφία, που αποτελούσε το 5% του πληθυσμού αλλά κυριαρχούσε οικονομικά και πολιτικά και στην μαύρη πλειονότητα που επεδίωκε πλήρη ανεξαρτησία και το δικαίωμα της πλειοψηφίας να κυβερνά (majority rule). Ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ως αρχηγός των ανταρτών και με σαφή τότε μαρξιστικό ιδεολογικό προσανατολισμό και στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη και ισονομία, κατάφερε να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία της νέας τότε Ζιμπάμπουε το 1980. Ωστόσο παρά τους αρχικούς θετικούς οιωνούς ο πρώην ηγέτης των ανταρτών που παρέμεινε τα πρώτα 7 χρόνια πρωθυπουργός και έπειτα πρόεδρος σε ένα νέο προεδρικό σύστημα, εξελίχθηκε σε ένα δικτάτορα που παρέμεινε στην εξουσία για 37 χρόνια έως το Νοέμβριο του 2017.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής η χώρα αρχικά θεωρήθηκε «success story» -τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια μέχρι το 2000, καθώς τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονταν κατά 1% το χρόνο, και το ΑΕΠ με 8%. Από την άλλη ωστόσο, ο Μουγκάμπε κατέφυγε σε ακρότητες όπως η εκδίωξη και θανάτωση 15 με 20 χιλιάδων μελών της φυλής Ματαμπέλε, στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, της δεύτερης μεγαλύτερης φυλής της Ζιμπάμπουε (μετά τη φυλή Σόνα που αποτελεί πλέον το 90% του πληθυσμού), η εκδίωξη μελών της αντιπολίτευσης, ομοφυλοφίλων και αντικαθεστωτικών. Ακόμη, μετά το 2000 ο Μουγκάμπε εφάρμοσε μία νέα αντιαποικιακή, εθνικιστική πολιτική εκδιώκοντας τους λευκούς που είχαν παραμείνει στη χώρα μετά την ανεξαρτησία της, κρατικοποιώντας τα εύφορα αγροκτήματα που αυτοί κατείχαν με το πρόσχημα διαμοιρασμού τους στην μαύρη πλειοψηφία. Ωστόσο τα δημευμένα οικόπεδα δεν δόθηκαν σε αγρότες αλλά σε στρατιωτικούς και πιστά μέλη του δικτάτορα και του κόμματός του ZANU-PF. Έτσι η χώρα που στηρίζονταν στην ισχυρή έως τότε αγροτική της παραγωγή και στον ορυκτό πλούτο (κυρίως διαμάντια και χρυσό), είδε τα έσοδά της να καταβαραθρώνονται, συμπαρασύροντας και τους άλλους τομείς της οικονομίας. Η ανεργία και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκαν στα ύψη με τον τελευταίο να φτάνει το 2006 το 1000%. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε περαιτέρω με την επεκτατική οικονομική πολιτική του Μουγκάμπε που πίεσε για την εκτύπωση περισσότερου χαρτονομίσματος, φτάνοντας να εκτυπώνει το 2008 χαρτονομίσματα αξίας 100τρις δολάρια Ζιμπάμπουε. Η κατάσταση βελτιώθηκε εν μέρει μετά από παρέμβαση της κυβέρνησης συνεργασίας με το κόμμα της αντιπολίτευσης Κίνημα για Δημοκρατική Αλλαγή (MDC) το 2009, όταν επετράπη να γίνονται οι συναλλαγές με ξένα νομίσματα, όπως το αμερικάνικο δολάριο, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε και πάλι μετά το 2013. Το Νοέμβριο του 2017 και με τη χώρα να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης ο στρατός με επικεφαλής τον έως τότε πιστό ακόλουθο του προέδρου, Μνανγκάγκουα, ανέλαβε δράση και καθαίρεσε τον 94χρονο πλέον Μουγκάμπε. Η προσωρινή κυβέρνηση του Μνανγκάγκουα, προκήρυξε και διεξήγαγε εκλογές στις 30 Ιουλίου του 2018 στις οποίες ο ίδιος, γνωστός και ως «κροκόδειλος», λόγω του ότι περίμενε υπομονετικά για να πάρει την εξουσία από τα χέρια του Μουγκάμπε, εξασφάλισε ποσοστό 50,8%, αναλαμβάνοντας προεδρικά καθήκοντα.
Όμως παρά την αρχική ευφορία του λαού της Ζιμπάμπουε για δημοκρατική μετάβαση, και παρά τις εξαγγελίες του Μνανγκάγκουα ότι δεν θα είναι ο νέος Μουγκάμπε, τα γεγονότα των εκλογών δείχνουν αλλιώς. Παρά την παρουσία 6.500 εκλογικών παρατηρητών από τον ΟΗΕ και την ΕΕ, και παρά την τυπική διεξαγωγή τους, πολλά ήταν τα σημάδια βίας και νοθείας. Σε μερικά εκλογικά κέντρα εμφανίστηκε να έχουν ψηφίσει πολίτες άνω των 140 ετών, ενώ σε άλλες περιπτώσεις 100 άτομα είχαν την ίδια διεύθυνση κατοικίας. Επίσης πολλές είναι οι καταγγελίες από την αντιπολίτευση και τον αρχηγό του MDC, Νέλσον Τσαμίσα, για εξαγορά ψήφων προεκλογικά ιδίως στην ύπαιθρο καθώς το καθεστωτικό ZANU-PF μοίραζε σπόρους, λιπάσματα και ζιζανιοκτόνα σε φτωχούς αγρότες από όπου και αντλεί την εκλογική του δύναμη. Τέλος υπήρξαν καταγγελίες από ψηφοφόρους για απειλή χρήσης βίας από το στρατό κυρίως σε απομονωμένα χωριά όπου ελλείψει παρατηρητών οι κάτοικοι πιέζονταν να «ψηφίσουν σωστά». Αλλά και τις επόμενες μέρες και ιδιαίτερα μετά την αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων από την αντιπολίτευση ξέσπασαν βίαιες διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα Χαράρε με αποτέλεσμα την επέμβαση του στρατού και τον θάνατο 6 διαδηλωτών.
Σχεδόν ένα μήνα μετά τις εκλογές και την νίκη του Μνανγκάγκουα και του κόμματός του ZANU-PF το οποίο εξασφάλισε το 52% των ψήφων και 179 από τις 270 έδρες της Βουλής τα προβλήματα τις χώρας είναι πολλαπλά και άμεσα. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η εδραίωση της δημοκρατίας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο «κροκόδειλος» είναι ο νέος Μουγκάμπε που δε θα αποχωρίσει από την εξουσία μετά από ενδεχόμενη εκλογική ήττα Το «Αιγυπτιακό σενάριο» της αντικατάστασης ενός δικτάτορα (Μουμπάρακ) από έναν άλλο (αλ Σίσι), είναι πιθανό. Η μετάβαση στη δημοκρατία μετά από 37 χρόνια θα είναι δύσκολο εγχείρημα. Το πιο επείγον βήμα σε κάθε νεοφυή δημοκρατία είναι να παραμείνει ο στρατός στους στρατώνες και να εμπεδωθούν οι κρατικοί θεσμοί. Ακόμη ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να αναζωογονήσει την ασθμαίνουσα οικονομία. Η Ζιμπάμπουε έχει την 2η μεγαλύτερη παραοικονομία παγκοσμίως με το 50% των συναλλαγών να γίνεται «εκτός βιβλίου» στερώντας πολύτιμη ρευστότητα. Επίσης μία νέα νομισματική πολιτική καθώς και μία αναβάθμιση του κράτους δικαίου είναι απαραίτητη. Η Ζιμπάμπουε έχει πολλές δυνατότητες καθώς είναι πλούσια σε πρώτες ύλες, πολύτιμα μέταλλα, ενέργεια, έχει καλή γραφειοκρατία αλλά κυρίως ανθρώπινο κεφάλαιο αφού πάνω από το 90% του πληθυσμού είναι εγγράμματο. Μένει να φανεί, αν ο νέος πρόεδρος θα τηρήσει τις υποσχέσεις του για ανάπτυξη, σταθερότητα και διόρθωση των λαθών του Μουγκάμπε, ή θα επιλέξει τον ασταθή δρόμο του αυταρχισμού.
