“Ζητείται Aνθρωπος”. Από τον τίτλο του ακόμα το νέο βιβλίο του Γιάννη Πολυράκη σε προϊδεάζει και τον στόχο του: Την εναγώνια αναζήτηση του για Aνθρωπο/Ανθρώπους με Α κεφαλαίο. Το εξώφυλλο με το σκίτσο του γνωστού μας σκιτσογράφου Χρήστου Πετράκη είναι αυτό που λέμε μια εικόνα χίλιες λέξεις: Ο φιλόσοφος Διογένης με το πασίγνωστο φανάρι να ψάχνει από τότε.
Mόνο που τώρα, στον 21ο αιώνα πλέον η αναζήτηση δεν γίνεται στο «κεφαλοχώρι -τότε- της Αθήνας», όπως γράφει ο συγγραφέας αλλά σε όλη τη γήινη σφαίρα. Κάτι που εύγλωττα αναδεικνύει και το πενάκι του σκιτσογράφου. Που απεικονίζει τον Διογένη να επιχειρεί να «φωτίσει» τα δισεκατομμύρια των «πολιτισμένων» βιαστικών ανθρώπων. Και τον συγγραφέα, από το προλογικό του σημείωμα ακόμα, να επισημαίνει ότι η γενιά των ανθρώπων έκανε «πράξη εφαρμοσμένη τη θεία ρήση «αυξάνεστε και πληθύνεστε και κατακυριεύσατε την γην…» …«Ανθρωποι παντού! Στους εκθαμβωτικούς ουρανοξύστες, στις λαϊκές πολυκατοικίες, στις βίλες των πλούσιων, στα φτωχόσπιτα, στα τσαντίρια των τσιγγάνων, …Ανθρωποι… άνθρωποι… άνθρωποι… Κοινό τους γνώρισμα να αποκτήσουν, μ’ όποιο τρόπο. Δικό τους γέννημα ο πόλεμος, η ειρήνη, το δίκιο, τ’ άδικο, ο πλούτος, η μιζέρια… Κοινή αφετηρία το “εγώ”, κοινός σκοπός το χρήμα, κοινό χαρακτηριστικό τους ο αριβισμός».
Παραβολικά “μονόπρακτα”
• Πέντε ενότητες και 62 δοκίμια περιλαμβάνει το νέο, 8ο βιβλίο, του λογοτέχνη, ποιητή και συγγραφέα Γιάννη Πολυράκη.
• Με δώδεκα παραβολικά «αισώπεια παραμύθια» ξεκινά την αναζήτησή του ο συγγραφέας. «Προσομοιάζοντας» κοινωνίες του φυτικού και ζωικού βασιλείου με ανθρώπινες.
• Επειδή, όπως εξηγεί ο Πολυράκης «Στην εξελικτική πορεία των ειδών, η σκέψη και η φαντασία, εργαλεία νοημοσύνης του Homo sapiens δουλεύουν ασταμάτητα».
• «Ετσι λοιπόν, στο παραγώνι της παραμυθούπολης, “μια φορά κι ένα καιρό” βρέθηκαν να συμβιώνουν αγαστά όσο και σιωπηλά και ανεμπόδιστα κάποια ετερόκλητα από πλευράς βοτανικής συγγένειας φυτικά είδη».
• Ακολουθεί η πρώτη παραβολή, το πρώτο παραμύθι:«Ο κισσός, οι θάμνοι, και οι πόες».Φαντασία, περιγραφικότητα της φύσης, αγάπη και ανησυχία για το περιβάλλον. Μια παραβολή της ανθρώπινης κοινωνίας αλλά και ένα κοινωνικό δίδαγμα. Με σοφές συμβουλές για την καθημερινή, ιαματική αλλά και θρησκευτική χρήση βοτάνων-φυτών καθώς και γνωμικά σοφίας. Διανθισμένο, όπως και τα περισσότερα δοκίμια του βιβλίου, με μικρά δικά του δίστιχα: «Το πιο ψηλότερο σκαλί περιφρονούσε τ’ άλλα,/ κι ένας διαβάτης πέρασε και γύρισε τη σκάλα». Λογοτεχνικές περιγραφές παρομοιώσεις, αποφθέγματα. Θα μπορούσαν όλες οι αισώπειες αναζητητικές παραβολές του βιβλίου να διαβάζονται και ως θεατρικά αναλόγια σε σχολεία. Ή να «παίζονται» ως μονόπρακτα μικρά θεατρικά μιας και οι διάλογοι είναι έτοιμοι. Και σίγουρα είναι ένας τρόπος να μάθουν, αλλά και να (ξανα) αγαπήσουν και να προσπαθήσουν να προστατεύσουν την φύση, το περιβάλλον, μικροί και… μεγάλοι μαθητές! Να την προστατέψουν από τον ίδιο τον άνθρωπο, πρωτίστως.
Ενθεοι… άθεοι
• Ακολουθούν 4 ενότητες: Ζητείται άνθρωπος, Ζητείται ανθρωπιά, ζητείται Πίστις, και Ζητείται Ελπίς.
• Στην ενότητα «Ζητείται άνθρωπος» ξεχωριστός είναι ο απλός αλλά και ραπισματοφόρος τρόπος προσέγγισης των δοκιμίων «Το δίποδο θεριό», ο «Άνθρωπος ο δυνατός ο αδύναμος!» αλλά και «Οι τέσσερεις πυρσοί…» που «ο Πλάστης τοποθέτησε με περισσή αγάπη και περίσκεψη». Ο πυρσός της Ειρήνης, της Αγάπης, της Φιλίας και της Ελπίδας. Απ’ αυτούς φαίνεται να επιβιώνει μόνο ο πυρσός της Ελπίδας.
• Πολύ δυνατά είναι τα δοκιμιακά κείμενα της ενότητας «Ζητείται Πίστις» με κορυφαίο για μας το «Πού να ‘ναι ο Ισκιος σου Θεέ!…». Δοκίμιο «απόδειξης» της ύπαρξής Του με «θεατρικούς» διαλόγους σε τρεις πράξεις. Και γράφει καταλήγοντας: – Με ρωτάς και για τους άθεους… και σου απαντώ αβίαστα: «Είναι ένθεοι κι ας μη το ξέρουν ή ας μη θέλουν να διασύρουν την άποψή τους… την ύστατη στιγμή θα αποκαλυφθούν!».
Στοχασμών και αναζητήσεων σημαντικό
• Το δοκίμιο είναι ένα μελέτημα που χρειάζεται παραπέρα έρευνα και εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του συγγραφέα.
• Μπορεί να έχει φιλοσοφικό, κοινωνικό, πολιτικό, ηθικό, επιστημονικό, τεχνοκριτικό, θεολογικό περιεχόμενο.
• Το «Ζητείται Άνθρωπος» του Γιάννη Πολυράκη διεκδικεί όλα τα παραπάνω. Τον βοηθούν σ’ αυτό οι πολύπλευρες σπουδές του (μεταξύ άλλων είναι και διδάκτορας φιλοσοφίας), οι ερευνητικές και ακαδημαϊκές του δραστηριότητες και βέβαια η λογοτεχνική, ποιητική -και θεατρική σε κάποια κείμενα- γραφή του. Είναι ένα βιβλίο στοχασμών και αναζητήσεων σημαντικό.
