«Αν οι γνωστικές µας δεξιότητες είναι αυτές που µας χωρίζουν από τα ζώα, οι δεξιότητες του χαρακτήρα µας είναι αυτές που µας εξυψώνουν πάνω από τις µηχανές» τονίζει ο Adam Grant στο ευπώλητο βιβλίο των New York Times ‘‘Hidden Potential’’.
Η ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής που βοηθούν κάθε νέο άτοµο να αντιµετωπίσει την καθηµερινότητα είναι ζητούµενο σήµερα.
Στο σηµείωµα παραθέτω τις προτροπές ειδικών και σχετικά χανιώτικα περιστατικά.
Όλα ξεκινούν στο νηπιαγωγείο
Ο Α. Grant τονίζει την ανάγκη για οργανωµένη συστηµατική γνωστική ανάπτυξη στο Νηπιαγωγείο µε µια προκλητική δήλωση…
«Μπορείτε να προβλέψετε πόσα χρήµατα κερδίζουν οι άνθρωποι στα 20 τους από την εµπειρία που είχε η εκπαιδευτικός τους στο νηπιαγωγείο.
Οι πιο έµπειροι νηπιαγωγοί δεν εστίασαν στις γνωστικές δεξιότητες για την ανάγνωση και τα µαθηµατικά – αυτό που ενστάλαξαν στα παιδιά ήταν οι δεξιότητες του χαρακτήρα να είναι προορατικοί, κοινωνικοί, πειθαρχηµένοι και αποφασιστικοί».
Η άποψη του ταυτίζεται µε τις πρακτικές του Φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήµατος για το οποίο έγραψα πριν 15 µέρες.
Στον αντίποδα είναι η ισχυρή θέση ότι τα νήπια που µαθαίνουν να διαβάζουν διαπρέπουν!
Ευφυΐα της πιάτσας
Ρευστή νοηµοσύνη ή ευφυΐα της πιάτσας σύµφωνα µε τον ψυχολόγο Raymond Cattell, είναι η διανοητική ικανότητα να λύνουµε άγνωστα προβλήµατα. Είναι η ικανότητα προσαρµογής και µάθησης σε νέα περιβάλλοντα. Αυτή µας ενδυναµώνει ώστε να σκεφτόµαστε αφηρηµένα και δηµιουργικά.
Χρησιµοποιούµε τη ρευστή µας νοηµοσύνη όταν λύνουµε νέα προβλήµατα, χωρίς προηγούµενη εµπειρία ή γνώση.
Ακριβώς αυτό έκανε η παρέα των παιδιών που συνάντησα στο Κέντρο Παιδικής Μέριµνας στα Χανιά. Για 80 λεπτά παίζαµε παιχνίδια µνήµης, εφευρετικότητας και λύσης προβληµάτων.
Προς µεγάλη έκπληξη µισής ντουζίνας παρατηρητών έκαναν ρεκόρ προσήλωσης και απόδοσης επειδή προφανώς συνειδητοποίησαν τη χρησιµότητά τους.
Απού κοπελοµαθαίνει, δεν γεροντοξεχνά
Τα υψηλά επίπεδα ρευστής νοηµοσύνης συνήθως αυξάνουν την ευφυία µας, αλλά όχι το αντίστροφο. Κάθε τι που µαθαίνουν τα παιδιά εκτός του σχολικού πλαισίου αυξάνει την ευφυΐα τους. Για παράδειγµα, όταν µαθαίνουν ποδήλατο, επιλέγουν ανάµεσα σε οµοειδή προϊόντα στο υπέρ-παντοπωλείο ή σε εµπορικά καταστήµατα, βρίσκουν το δρόµο τους σε άγνωστη πόλη… Τότε, ακολουθούν τεχνικές και διαισθητικές συµβουλές µέχρι να το καταφέρουν.
Η ρευστή νοηµοσύνη τείνει να µειώνεται καθώς γερνάµε επειδή ορισµένες εγκεφαλικές λειτουργίες επιδεινώνονται. ∆υστυχώς, αυτή δεν είναι η µοναδική αιτία.
Η ανεπαρκής πρακτική σε λύση προβληµάτων στην πρώιµη ζωή µας ευθύνεται για τη µείωση των επιπέδων ρευστής νοηµοσύνης µας.
∆ηλαδή, αν σε µια οικογένεια παιδιά και έφηβοι µένουν απαίδευτα στην αντιµετώπιση προβληµάτων, τότε τα ξέτελα τους δεν είναι ευοίωνα.
Τα άτοµα που έχουν υψηλότερη ρευστή νοηµοσύνη συνήθως αποκτούν νέες γνώσεις γρηγορότερα.
Απαιδευσιά 1
Αυτόπτης µάρτυρας µου περιέγραψε ένα πρόσφατο περιστατικό…
«Η σκηνή σε βενζινάδικο της πόλης. Η οδηγός ζητάει να της ελέγξουν τα λάστιχα και κατεβαίνει από το αυτοκίνητο. Ο επαγγελµατίας που την εξυπηρετούσε παρατήρησε ότι στο αυτοκίνητο βρισκόταν ο έφηβος γιος της οδηγού».
«Νεαρέ, κατέβα να σου δείξω κάτι. ∆ες πόσο απλό είναι να ελέγξεις και να συµπληρώσεις αέρα στα λάστιχα». Ο νεαρός πρόθυµα παρατήρησε την διαδικασία και προθυµοποιήθηκε να ελέγξει το τελευταίο λάστιχο.
«Ευχαριστώ πολύ, κύριε. Θέλω να µαθαίνω τέτοια πράγµατα, αλλά η µητέρα µου δεν µας αφήνει!».
Απαιδευσιά 2
Αναρωτιόµουν αν γνωρίζουν νεαροί έφηβοι πώς να ψωνίσουν για παράδειγµα, απορρυπαντικά σε ένα υπέρ-παντοπωλείο.
Ρώτησα λοιπόν µια ντουζίνα 15χρόνα, αγόρια – κορίτσια. Στην αρχή πάγωσαν. Καµµιά αντίδραση. Μετά από λίγο, ένα αγόρι τόλµησε να προτείνει «Θα συγκρίνω τις τιµές τους, θα κάνω υπολογισµό µε το µυαλό µου…».
Κατάλαβα ότι υπήρχε απαιδευσιά στο θέµα και δεν το σχολίασα.
Τα παιδιά δεν έφταιγαν σε τίποτα.
Λάθος / Σωστό
Ο καθηγητής Adam Grant τονίζει ότι είναι λάθος…
😊να εστιάζουµε σε εντατικοποίηση της εργασίας, να κυνηγάµε την τελειότητα και να ανταγωνιζόµαστε τους άλλους.
Αντίθετα, προτείνει ένα φωτεινό, σύνολο παραγόντων που µας βοηθούν να πετύχουµε όπως….
😊Να αναπτύξουµε ισορροπηµένο χαρακτήρα, να είµαστε πολυγνώστες, και να τολµούµε να λύνουµε προβλήµατα της καθηµερινότητας.
Η πρόταση του καθηγητή είναι ένας µοναδικός τρόπος να αποκαλυφθεί το λανθάνον δυναµικό των παιδιών και των εφήβων µας.
Συµπερασµατικά
😊Ας κάνουµε την ανάπτυξη της ρευστής νοηµοσύνης µας, των παιδιών και των εγγονών µας κορυφαία προτεραιότητα.
😊Υπάρχει ουσιώδης αλληλεπίδραση µεταξύ της µνήµης εργασίας και της ρευστής νοηµοσύνης. Η άσκηση στην πρώτη αναπτύσσει την δεύτερη. Κι η εκπαίδευση στην δεύτερη διευκολύνει την ικανότητα ελέγχου της προσοχής παιδιών και εφήβων.
😊Η ανάπτυξη της ρευστής νοηµοσύνης των νέων γίνεται αν εκτίθενται σε νέες απρόσµενες καταστάσεις. Το σπίτι, ο κήπος, το χωράφι, το υπέρ-παντοπωλείο, η γειτονιά, οι σχολικές εκδροµές είναι πεδία άσκησης και ανάπτυξης της.
*Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
