Μια άλλη διαχείριση των ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών που παρουσιάζουν τεράστια επισκεψιμότητα είναι «όχι απαραίτητη αλλά αναγκαία για να παραμείνουν βιώσιμες» δηλώνει ο Κώστας Κουκουράκης, για 12 χρόνια δήμαρχος Ινναχωρίου και 8 χρόνια δημοτικός σύμβουλος Κισσάμου.
Εχοντας την εμπειρία της διαχείρισης του Λαφονησιού, η επιτυχία της οποίας έχει αναγνωριστεί από όλους, ο κ. Κουκουράκης μιλάει στα “Χανιώτικα νέα” για το Λαφονήσι, το Μπάλο και τα Φαλάσαρνα και πως η τοπική αυτοδιοίκηση, οι υπηρεσίες και οι φορείς θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν το βιώσιμο μέλλον τους.
• Έχετε την εμπειρία του Λαφονησίου στη διαχείριση περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών. Ποια ήταν τα βήματα πάνω στα οποία κινηθήκατε πριν από 20 χρόνια ;
Καταρχήν μελετήσαμε τα προβλήματα της περιοχής από κοινού με τους φορείς και την τοπική κοινωνία, γιατί δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις περιβαλλοντικά ζητήματα χωρίς αυτούς! Ιεραρχήσαμε τις ανάγκες και ξεκινήσαμε τις παρεμβάσεις. Ένα ζήτημα πολύ σημαντικό είναι το προσωπικό που θα στελεχώνει τις δημοτικές υπηρεσίες (ομπρελοκαθίσματα, καντίνα κα.) Δεν μπορεί να προσλαμβάνεται προσωπικό χωρίς γνώσεις, δίχως να γνωρίζει να συνεννοείται στα Αγγλικά. Είχαμε ανθρώπους που γνώριζαν την περιοχή, μπορούσαν να πληροφορήσουν τον επισκέπτη και τουλάχιστον δύο άτομα που ήξεραν να δώσουν εξειδικευμένες πληροφορίες για την περιβαλλοντική ιδιαιτερότητα του Λαφονησιού και γνώριζαν και αγγλικά ώστε να απαντούν σε κάθε ερώτηση. Λειτουργούσαν ως “ξεναγοί περιβάλλοντος”. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πέρα από τους επισκέπτες του “ ήλιος και θάλασσα”, σε αυτά τα μνημεία της φύσης έρχονται επισκέπτες με περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα και ευαισθησίες.
Η επιστασία της περιοχής γίνονταν 12 μήνες το χρόνο, είχαμε υπάλληλο ακόμα και τα Σαββατοκύριακα τους χειμερινούς μήνες γιατί το Λαφονήσι έχει κόσμο όλο το χρόνο! Προχωρήσαμε σε μελέτες για το Λαφονήσι και την απέναντι ακτή (Βουλισμένη). Σημειώνω ότι υπάρχουν πάρα πολλά χρήματα διαθέσιμα για περιβαλλοντικές δράσεις τόσο από ευρωπαϊκά προγράμματα όσο από το ΥΠΕΚΑ σήμερα, ΥΠΕΧΩΔΕ τότε. Εμείς είχαμε ενταχθεί σε 5 προγράμματα “Life” με τα οποία προστατεύσαμε τους κέδρους, τους φοίνικες του “Θεόφραστου”, φτιάξαμε ξύλινες διαδρομές, κιόσκια ενημέρωσης και δεκάδες άλλες παρεμβάσεις. Βρήκαμε χώρο 6 στρ. εκτός της προστατευμένης περιοχής – παρά του ότι δεν μας βοήθησε συγκεκριμένη υπηρεσία – ώστε να χρησιμοποιηθεί για στάθμευση και να φύγουν εντελώς τα ΙΧ από το Λαφονήσι και οι επισκέπτες να μεταφέρονται με λεωφορείο στην ακτή, μια παρέμβαση που δυστυχώς δεν ολοκληρώθηκε από τις επόμενες δημοτικές αρχές. Η βασική μας λογική ήταν να λειτουργούμε με την αρχή της βιωσιμότητας. Με την κοινωνία μέσα όχι στη “γυάλα” αλλά με όρους και προϋποθέσεις στην αρχή της βιωσιμότητας να παραδώσουμε το προστατευτέο σε καλύτερη ή ίδια κατάσταση στις επόμενες γενιές.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΓ. ΜΑΡΙΝΑ – ΠΛΑΤΑΝΙΑΣ
• Τα τελευταία χρόνια δαπιστώνουμε πως περιβαλλοντικά ευαίσθητα περιοχές όπως ο Μπάλος, το Λαφονήσι, τα Φαλάσαρνα διαχειρίζονται αποκλειστικά με όρους αγοράς, προσέλκυσης επισκεπτών, αποκόμιση οικονομικών οφελών. Πως βλέπετε εσείς αυτές τις πρακτικές και τι λέτε σε όσους πχ. ΟΤΑ ισχυρίζονται ότι «εμείς τι να κάνουμε να μην εκμεταλλευτούμε τις περιοχές αυτές για να δουλέψει κόσμος, να υπάρχουν έσοδα;»
Δυστυχώς σήμερα το κριτήριο για το Δήμο Κισσάμου είναι πόσα λεφτά έβγαλε η δημοτική επιχείριση! Για μένα ο Δήμος θα πρέπει να παρέχει τα αναγκαία και από εκεί και πέρα να δημιουργεί τις συνθήκες ώστε να λειτουργήσουν και να δουλέψουν οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις που υπάρχουν στην περιοχή (εστιατόρια, μίνι μάρκετ, ενοικιαζόμενα δωμάτια). Η πολιτική του δήμου πρέπει να είναι οι επισκέπτες να διασπείρονται. Το Λαφονήσι σήμερα διαχειρίζεται λες και πρόκειται για εμποροπανήγυρις. Εμείς είχαμε μια καντίνα που σε βάθος χρόνου θα μείωνε τα παρεχόμενα είδη ώστε όταν θα φτάναμε να προχωρήσουν στην ελεγχόμενη προσέλευση κόσμου να προσφέρει μόνο νερά και αναψυκτικά τοπικής προέλευσης. Δεν είναι μέρος η παραλία του Λαφονησιού και του Μπάλου για να καθίσεις να φας και να πιεις ! Αν πεινάσεις πχ. Στο Λαφονήσι να πας σε μια από τις δεκάδες ταβέρνες, εστιατόρια που υπάρχουν σε απόσταση 500 μέτρων ή στα μίνι μάρκετ για να πάρεις ένα σάντουιτς. Δεν είναι μέρος για να πουλάς μέλια, καρπούζια, πεπόνια να έχεις θαλάσσια μηχανάκια και είδη σπορ. Ειδικά τα τελευταία είναι κατά παράβαση της νομοθεσίας με βάση την οποία το Υπουργείο Οικονομικών σου παραχωρεί την παραλία. Το Λαφονήσι, ο Μπάλος δεν είναι αστικές παραλίες, δεν είναι Αγία μαρίνα και Πλατανιάς που μπορεί να έχουν αυτές τις δραστηριότητες.
Ανέφερα και προηγουμένως το θέμα του προσωπικού. Είναι τυχαίο ότι επιλέγουν να προσλάβουν με δίμηνες συμβάσεις προσωπικό -για την “Μονομετοχική Επιχείριση” του Δήμου Κισάμου που διαχειρίζεται τις περιοχές αυτές- στις οποίες μπορούν να πάρουν όποιους θέλουν με ψηφοθηρικά και πελατειακά κριτήρια και όχι με 8μηνες συμβάσεις που περνάνε από τον ΑΣΕΠ;
Το αποτέλεσμα θα είναι η συνέχιση της υποβάθμισης ή ο Δήμος θα παραδεχθεί την…ανικανότητα του και θα παραδώσει αυτές τις πολύτιμες περιοχές στον ιδιώτη προκειμένου να τις…σώσει! Και βέβαια ο ιδιώτης και καλά θα κάνει θα προσπαθήσει να τις “ξεζουμίσει” και άλλο προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του.
Έπειτα όλοι μαζί θα “σκίζουν τα ρούχα τους” υποστηρίζοντας ότι είναι υπέρμαχοι της προστασίας των περιοχών αυτών. Δυστυχώς τα αποτελέσματα τα βλέπουμε και είναι μετρήσιμα.
ΚΑΙ 100 ΕΥΡΩ ΤΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΠΑΛΙ ΤΑ ΙΔΙΑ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ
• Για να αντιμετωπιστεί η κοσμοπλημμύρα πχ. Στο Μπάλο έχουμε διαβάσει προτάσεις της Ένωσης Ξενοδόχων Χανίων να αυξηθεί σημαντικά το εισιτήριο, ενώ υπήρξαν και προτάσεις πχ. Από την κ. Μπακογιάννη να απαγορευτεί η επίσκεψη στην ίδια περιοχή για ένα διάστημα 3,4,5 ετώνώστε να ανανήψει η περιοχή. Πως βλέπετε αυτές τις προτάσεις ;
Η προστασία μιας περιοχής δεν είναι θέμα χρημάτων αλλά αν θέλεις να την προστατεύσεις ή όχι. Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι δεν θέλουμε να τις προστατεύσουμε! Ακόμα και όταν δίνουν έσοδα αυτά δεν πηγαίνουν για την αναβάθμιση τους, αλλά κάθε χρόνο παρατηρούμε μια περαιτέρω υποβάθμιση των περιοχών αυτών. Υποβαθμίζονται από μόνες του ή από τους ανθρώπους που έχουν την ευθύνη για τη διαχείριση τους; Πιστεύω ότι ισχύει το 2ο. Έχουμε το θεσμικό πλαίσιο, υπάρχουν τα χρήματα και τα πράγματα πηγαίνουν χειρότερα. Ποιος άλλος έχει την ευθύνη από τον Δήμο που διαχειρίζεται την προστατευόμενη περιοχή ; Αν δεν είναι ικανός ένας Δήμος να διαχειριστεί μια περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή να παραιτηθεί ο δήμαρχος, να αναλάβει κάποιος που μπορεί! Αποτυγχάνουν στη διαχείριση γιατί δεν πιστεύουν στο περιβάλλον, δεν τους αφορά, τους ενδιαφέρει πόσα έδωσαν πόσα έλαβαν και τι ψήφους θα πάρουν. Η αύξηση του εισιτηρίου που ζητάνε οι ξενοδόχοι είναι μονεταριστική λογική, αν η νοοτροπία είναι αυτή που περιγράψαμε πριν και 100 ευρώ να μπει το εισιτήριο πάλι τα ίδια πράγματα θα έχουμε. Το ίδιο χάλι , ίσα- ίσα που αν βάλεις 15 ευρώ θα διώξεις τον Έλληνα ή τον ξένο που έχει μια τετραμελή οικογένεια και δεν μπορεί να δώσει 60 ευρώ για εισιτήριο, συν τη βενζίνη, συν τα άλλα έξοδα. Για αυτό και είμαι αντίθετος στην εισπρακτική λογική. Όσο καιρό ήμουν δημ. Σύμβουλος στην Κίσσαμο το μόνο ερώτημα ήταν πόσα λεφτά βγάζει η καντίνα του Δήμου και πόσα εισιτήρια θα έχουμε. Τα περιβαλλοντικά αποτελέσματα που είναι κάθε χρόνο και χειρότερα δεν ενδιέφεραν παρά ελάχιστους!
Η πρόταση της κ. Μπακογιάννη ακούγεται λογική αλλά στις περιοχές αυτές δεν χρειάζεται να πάμε σε τέτοια ακραία μέτρα. Οι περιοχές αυτές έχουν υποβαθμιστεί απίστευτα και πολύ ντροπιαστικά για το Νομό και όλη την Κρήτη αλλά αν εφαρμόσουμε την περιβαλλοντική νομοθεσία και πάμε στον έλεγχο των επισκεπτών θα προστατευτούν και θα επανέλθουν στην προτέρα κατάστασή τους.
• Το ότι δεν έχουν συσταθεί και δεν έχουν γίνει νόμος τους κράτους οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες σε κάθε μια από τις 23 αναγνωρισμένες περιοχές Natura των Χανίων θεωρείται ότι συμβάλλει σε αυτό το χάος που επικρατεί; Η ισχύουσα νομοθεσία – αν πάντα τηρείται – μπορεί να προστατεύσει επαρκώς τις περιοχές αυτές ;
Η ΕΠΜ είναι μια μελέτη που αποτυπώνει κατόπιν έρευνας πεδίου τα προστατευτέα σε μια περιοχή. Αυτό γίνεται για να είσαι ακριβής όταν βάζεις απαγορεύσεις σε μια προστατευτέα ζώνη.
Είναι ένα εργαλείο και με βάση την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και το ότι δεν έχουν γίνει στις πάνω από 300 περιοχές Natura στη χώρα μας είναι η αιτία που μας έχουν γίνει δεκάδες παρατηρήσεις, μας έχουν παραπέμψει στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια κα.
Η πολιτική όλων των κυβερνήσεων, με εξαίρεση την περίοδο 2015-2019, ήταν να μην προχωρούν τις ΕΠΜ για προφανείς λόγους. Μετά το 2015 ξεκίνησε μια προσπάθεια και το 2018 εγκρίθηκε από το ΥΠΕΚΑ η ΕΠΜ για το Λαφονήσι. Δυστυχώς ήταν μεγάλη η αντίδραση των “μανδαρίνων” -των ανώτερων υπαλλήλων του Υπουργείου- που επιθυμούσαν όλες οι ΕΠΜ να πάνε μαζί και δεν ήθελαν αυτές που ήταν έτοιμες όπως του Λαφονησίου να γίνουν προεδρικά διατάγματα.
Αυτή η λογική βλέπεται που έχει οδηγήσει και τώρα δεν προχωράει τίποτα. Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας επαρκεί για να προστατευθούν οι περιοχές Natura και όχι μόνο.
Πρέπει να τονίσω πως η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί τον πρώτο λόγο στήριξης της έννοιας “δημόσιο συμφέρον”. Γιατί έτσι, με βιώσιμο τρόπο υπάρχει και ανάπτυξη και δημιουργούνται θέσεις εργασίας.
ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ;
• Περιγράψτε μας μια σειρά μέτρων (ενδεικτικά) που θα μπορούσαν να παρθούν από τις τοπικές αρχές, τα αρμόδια υπουργεία έτσι ώστε να δούμε κάτι να αλλάζει στις ευαίσθητα περιβαλλοντικά περιοχές;
Αυτή τη στιγμή έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση. Στο Μπάλο πηγαίνουν καθημερίνα 6-7 καραβάκια με χιλιάδες επισκέπτες, στο Λαφονήσι είναι 70-80 τα λεωφορεία που φτάνουν καθημερινά με εκδρομές.
Αν λειτουργήσουν τα σχέδια διαχείρισης που προβλέπουν 700 άτομα για το Μπαλο και συγκεκριμένο αριθμό για το Λαφονήσι θα σας πουν οι ιδιοκτήτες των πλοίων, τα τουριστικά γραφεία “και εμείς τι θα κάνουμε θα κλείσουμε;”
Η πρώτη απάντηση θα ήταν αν πρόκειται να εξυπηρητεθεί το δημόσιο συμφέρον ας πουν ότι θέλουν. Αυτή όμως είναι η εύκολη απάντηση. Εγώ θα απαντούσα με μια πρόταση που είχα κάνει από την εφημερίδας σας το 2010. Επισκέψεις σε Μπάλο και Λαφονήσι με ηλεκτρονικό εισιτήριο, κλεισμένο καιρό πριν όπως γίνεται σε όλα τα μεγάλα και ευαίσθητα μνημεία στο εξωτερικό. Στο Μπάλο και στο Λαφονήσι 700 άτομα με όριο επισκέψης τις 4 ώρες (8-12, 12-2, 2-6 κ.ά.). Ομπρελοκαθίσματα για τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τα άτομα με ειδικές ανάγκες όχι για μένα να κάθομαι στην παραλία 10 ώρες! Και αυτό πρέπει να το ξέρει από τώρα ο τουρίστας ότι θα πρέπει να κλείσει από νωρίς τις εκδρομές και τις επισκέψεις στις ευαίσθητες περιοχές και να γνωρίζει ότι θα πρέπει μετά από 4 ώρες να φύγει ώστε να έλθει ο επόμενος επισκέπτης. Είναι λίγος χρόνος οι 4 ώρες; Όχι! Αν θελεις ήλιο και θάλασσα μπορείς να πας στην Αγ. Μαρίνα και στον Πλατανιά που υπάρχουν εξαιρετικά οργανωμένες παραλίες. Στον Μπάλο και στο Λαφονήσι λόγω των ιδιαιτεροτήτων του πρέπει να αποσυμπιεστεί το περιβάλλον να μην χρειάζονται καντίνες, κουζίνες, φαγητά κα. Αν μείνει 4 ώρες στο Λαφονήσι το γκρουπ που ήλθε από το Ηράκλειο μπορεί στη συνέχεια να επισκεφθεί τα Λιβάδια, το Στόμιο, το Σφηνάρι, τον Κάμπο πανέμορφες μικρές παραλίες, το Μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσασς, να γνωρίσει το Έλος και την ορεινή ενδοχώρα, να πάει στο Καστέλι Κισάμου. Να διαχυθεί ο κόσμος, να γίνουν από τουρίστες περιηγητές. Γιατί δεν προχωράει αυτό; Γιατί φοβούνται το πολιτικό κόστος. Με τον τρόπο που προτείνω και τα τουριστικά γραφεία και τα καραβάκια θα λειτουργήσουν προς τον συμφέρον τους αλλά και προς το συμφέρον του περιβάλλοντος πρώτα και κύρια.
Οι Υπηρεσίες και οι Φορείς Διαχείρισης
• Διαπιστώνουμε μια έλλειψη ελέγχων από τις αστυνομικές και τις λιμενικές αρχές μέχρι και τα τμήματα περιβάλλοντος της Περιφέρειας, ή τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπ. Περιβάλλοντος (δασαρχεία). Η απάντηση στο ερώτημα γιατί αφήνεται την κατάσταση ανεξέλεγκτη είναι συνήθως “δεν έχουμε προσωπικό, δεν έχουμε μέσα”…
Η μόνη υπηρεσία που είχε δυσκολίες πάντα ήταν το τμήμα περιβάλλοντος της Νομαρχίας και σήμερα της Περιφέρειας. Όλες οι άλλες υπηρεσίες είχαν υπερεπάρκεια προσωπικού, τουλάχιστον μέχρι το 2010-2012 που ξεκίνησαν τα μνημόνια τώρα ίσως ευσταθεί αυτή δικαιολογία . Η έλλειψη προσωπικού ήταν πάντως ο “φερετζές” για τις υπηρεσίες που δεν θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους, αυτό που ορίζει η νομοθεσία.
• Και οι Φορείς Διαχείρισης όπως αυτός της “Σαμαριάς” που κάνουν αξιόλογη επιστημονική δουλειά, δεν έχουν ευθύνη για το τι γίνεται στις ευαίσθητα οικολογικές περιοχές.
Όπου λειτούργησαν οι Φορείς Διαχείρισης είχαμε εξαιρετικά αποτελέσματα όπως στο φαράγγι της Σαμαριάς. Δυστυχώς με τον καινούργιο νόμο, οι Φορείς διαχείρισης γίνονται ένα πράγμα και συγκεντρώνονται στο ΥΠΕΚΑ και στην αρμοδιότητα του Υπουργού. Απομονώνονται από την κοινωνία. Πρόκειται για ένα έγκλημα. Στα περιβαλλοντικά ζητήματα πρέπει να είσαι κοντά στην κοινωνία και τους φορείς της έτσι θα έχεις αποτελέσματα. Με την πολιτική που ακολουθείται τα τελευταία δύο χρόνια πηγαίνουμε σε ένα καθεστώς υδροκεφαλικού υπερσυγκεντρωτισμού που θα λειτουργεί στη λογική του “τι πουλάω, τι αγοράζω, τι κερδίζω”. Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα.
