“Ζωντανή” η φιλοσοφική σκέψη στη σημερινή εποχή

■ Αναφορές σε εκδήλωση στο Θέατρο Κυδωνία

Για το ποια τύχη έχει και θα έχει ο στοχασμός στο μέλλον, για το εάν η φιλοσοφία, η θεολογία, ο διάλογος, οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές, μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη του ανθρώπου ή αν μπορούν να τον προστατεύσουν από την αόριστη, ταχύτατη εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, της ισχύος της τεχνολογίας και της αδιαφορίας πολλών για τη βαθιά γνώση και το βιβλίο, την ίδια ώρα που διακινούνται ιδέ- ες σε έναν διαδικτυακό κόσμο και όχι μόνο με μεγάλη ευκολία προς την πλάνη, πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Κυδωνία μία πολύ όμορφη και σημαντική κουβέντα το βράδυ της Τρίτης.

Ησυζήτηση έγινε ανάμεσα στην Ιωάννα Τσιβάκου, κοινωνιολόγο, ομότιμη καθηγήτρια του Πάντειου Πανεπιστημίου, τον Σωτήρη Γουνελά, ποιητή και συγγραφέα, τον Κώστα Ανδρουλιδάκη, καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και αρκετό κόσμο με το συντονισμό του συγγραφέα Κώστα Κουτσουρέλη.

Μιλώντας στα ‘‘Χανιώτικα νέα’’ ο κ. Κουτσουρέλης αναφέρθηκε στην ανάγκη να συμβαίνουν τέτοιες εκδηλώσεις, για τη σημερινή σκέψη στην Ελλάδα, για το ρόλο που παίζει ο στοχασμός, φιλοσοφικός, επιστημονικός, ελεύθερος και να βρούμε τελικά ποια είναι η απήχηση του στο δημόσιο λόγο ή αν έχει πραγματικά επιρροή ή απλά είναι μία αλυσίδα που δεν επικοινωνεί με την καινούργια εποχή.
Ο ποιητής Σωτήρης Γουναλάς όπως ανέφερε στα Χ.ν “Το μεγάλο ερώτημα είναι που οδηγούμαστε σή- μερα, διότι αυτή η χώρα είναι ένα σταυροδρόμι Ανατολής Δύσης, πιέζεται όμως περισσότερο από τον λεγόμενο Δυτικό Πολιτισμό και τίθεται ζήτημα ταυτότητας. Τελικά ο σημερινός Έλληνας ποια ταυτότητα έχει, την ξέρει την ταυτότητά του, είναι Δύση ή Ανατολή; Γίνεται μία προσπάθεια τα τελευταία χρόνια, να τεθούν σε αμφισβήτηση ορισμένα στάνταρτ που υπήρχαν μέχρι σήμερα. Ας δούμε λοιπόν από δω και πέρα που πηγαίνουμε, διότι το ρεύμα του Δυτικού Πολιτισμού παρουσιάζεται αρκετά μηδενιστικό”. Ο κ.
Γουναλάς υποστηρίζει πως δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι ο αγώνας μας για τον διάλογο, τη σκέψη το πνεύμα, τη φιλοσοφία, είναι μάταιος… Υπάρχουν περιθώρια για ξεκινήματα καινούργια, δηλαδή να ξαναβρεθούν στοιχεία τα οποία έχουν λησμονηθεί και να ενεργοποιηθούν. Πώς θα γίνει αυτό και πότε θα γίνει και ποια διάσταση θα πάρει, δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Μιλάμε για μικρές εσωτερικές ή άλλες επαναστάσεις και το ζήτημα είναι οι λαοί να συνειδητοποιήσουν πού πηγαίνει αυτός ο κόσμος, ποιοι τον πηγαίνουν προς τα που. Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι σοβαρά, δεν πρέπει να μας αφήσουν αδιάφορους”.
Είναι επίπονο και δύσκολο το ζήτημα της Νέας και της Ψηφιακής Εποχής, είπε στα Χ.Ν ο Κώστας Ανδρουλι- δάκης, καθηγητής φιλοσοφίας. “Δεν είμαστε αντίθετοι με την εποχή αυτή, αλλά δημιουργεί τέτοιες και τόσες δυσκολίες που δημιουργούνται ερωτηματικά.

Άνθρωποι εξοικειωμένοι με την ψηφιακή τεχνολογία, πιστεύω πως δύσκολα θα αποκτήσουν συνή- θειες πνευματικές όπως διάβασμα και όλα τα συναφή. Ο Πρεβελάκης έλεγε στη νέα γενιά ότι η συμβουλή του εί- ναι, να προσπαθούν να διατηρούν ζωντανό το χρόνο τους.

Ο Πρεβελά- κης μιλώντας τους νέους τους έλεγε να μη σπαταλούν το χρόνο, μην τον αφήνουν να περνάει χωρίς να είναι δημιουργικοί. Σήμερα οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι κολλημένοι στην ψηφιακή τεχνολογία, στο κινητό, χω- ρίς να ανοίγουν ένα βιβλίο. Δε μας πειράζει το κινητό, δεν μας πειράζει ο εργαλείο, αλλά χρειάζεται να διαβά- ζουμε ένα βιβλίο και όχι να βρισκόμα- στε εκτεθειμένοι σε κοινωνικά δίκτυα χωρίς να υπάρχει επαφή με την ου- σιαστική γνώση και την πνευματική ανάπαυλα. Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Τσάτσος έλεγε ότι η διασκέδαση είναι πολύ καλή, σημαντική για τη νεολαία. Τους καλούσε όμως να ανοίγουν το βιβλίο. Ο αναξιοποίητος χρόνος, επιφέρει αναξιοποίητο μέλλον για την νεολαία, οπότε τους καλούμε να αποκτήσουν καλές συνήθειες”.

Η ομότιμη καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Ιωάννα Τσιβάκου εξέφρασε την ελπίδα της για το αύριο λέγοντας ότι “…πιστεύω ανοίγει μία νέα εποχή για το πνεύμα. Σήμερα αυ- τοί που κάνουν έρευνα για το πνεύμα είναι οι σύγχρονοι Βιογνωσιολόγοι. Δουλεύουν πάνω στην τεχνητή νοη- μοσύνη. Δεν εργάζονται μόνο τεχνο- λόγοι αλλά υπάρχουν και αρκετοί που δουλεύουν ως φιλόσοφοι προσπαθώ- ντας να ερευνήσουν τα μυστήρια του εγκεφάλου. Κατά ένα τρόπο προσπα- θούν να δουν πώς παράγεται η γνώση”.

Εκείνο που έχει σημασία όπως εξή- γησε η κα Τζιβάκου, είναι ότι μέχρι στιγμής “…έχουμε διαπιστώσει ότι, παράγεται πληροφορία μέσα από κά- ποιες εγκεφαλικές διεργασίες, αλλά δεν παράγεται νόημα. Το ζήτημα λοιπόν είναι να έρθουν εκ των υστέρων με τα δικά τους τα πορίσματα, οι κοινωνικές επιστήμες, η φιλοσοφία και να δουν τι σημαίνει νόημα, αφού έχουμε πια τα πορίσματα της λειτουργίας του εγκεφάλου. Δηλαδή πώς μεταβαίνουμε από τον εγκέφαλο στο νου. Νομίζω ότι είναι ένα νέο πεδίο έρευνας που ανοίγει νέες προοπτικές και για τη φιλοσοφία και για τις κοι- νωνικές επιστήμες”.