» Ο οπλαρχηγός Παπαμαλέκος και η ηρωική εποχή στον Αποκόρωνα
Δισέγγονος του οπλαρχηγού Παπαμαλέκου, ο Εμμανουήλ Κωνσταντουδάκης επιχειρεί να καταγράψει ιστορικές μνήμες και τεκμήρια, με στόχο να κρατήσει “άσβεστη” τη μνήμη αλλά και τη φλόκα μιας ηρωικής για την Κρήτη εποχής.
Για την ιστορία αυτή των προγόνων του μιλά, για τους ήρωες του χθες και τις εικόνες του σήμερα, στον Βάμο Αποκορώνου και όχι μόνο, με αφορμή την πρόσφατη παρουσία του στην περιοχή για την τελετή μνήμης.
•Κύριε Κωνσταντουδάκη, σε συμβολική μεταφορά στίχων του Γ. Σεφέρη, “τάχα να βαραίνει πάνω στους ώμους των άλλων ανθρώπων…, τάχα να βαραίνει πουθενά” ετούτο το ιστορικό κληροδότημα του Εμμανουήλ και Λεωνίδα Μαλεκάκη;
Πάντα είχα σχέση με την Ιστορία, πόσο μάλλον όταν αυτή έχει σχέση με την οικογένεια μου. Διαισθάνομαι την προσωπικότητα των προπάππων μου, τι συναισθήματα είχαν για την πατρίδα, των συνανθρώπων των, τις ευθύνες που τους βάραιναν και τη θέληση των για Ελευθερία και ανεξαρτησία, όχι μόνο για την Κρήτη αλλά και για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Το ιστορικό αυτό κληροδότημα πάντα με βάραινε και με βαραίνει. Πάντα προσπαθώ να φανώ αντάξιος, άλλοτε να πετυχαίνω άλλοτε όχι. Μάχες θα δίνω στη ζωή μου, άλλες θα κερδίζω άλλες θα χάνω. Το χαρακτηριστικό τη οικογένειας είναι η επιμονή, το πείσμα, η εύρεση της αλήθειας και η υποστήριξη της.
•Η Ιστορία γενικά, αλλά και ειδικότερα η ιστορία που έγραψαν οι πρόγονοί σας, εμπεριέχει, ταυτόχρονα, ένα αντίστοιχο κομμάτι πολιτισμού. Στις μέρες μας, διακρίνετε στον τόπο μας σημάδια γενναιότητας, ενότητας, αγώνα για μια καλύτερη Ελλάδα και για το γνήσιο ελληνικό στοιχείο;
Φυσικά οι πράξεις των προγόνων μου έχουν να δείξουν ένα ήθος πρωτόγνωρο, δικαιοσύνης, αποστρέφονται την ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων, πολλές φορές με υπέρμετρο θάρρος και επικίνδυνων αντιδράσεων. Πιστεύω πως όλα αυτά είναι δείγματα πολιτισμού. Στις ημέρες μας ότι αφορά στη γενναιότητα, την ενότητα για κάτι καλύτερο ή γνήσιο ελληνικό στοιχείο δεν υπάρχει. Ελπίζω όμως ότι όποτε εμφανιστούν οι συνθήκες, πάλι το ελληνικό στοιχείο θα λάμψει και θα αφήσει το σημερινό λήθαργο του.
•Στον Βάμο, εδώ και χρόνια, έχουμε ένα μουσείο άδειο και αχρησιμοποίητο για την παρουσίαση της Ιστορίας μας. Παρακαλούμε, δώστε μας τη γνώμη σας και τη συμβουλή σας.
Το κτήριο που είδα και περιορίζεται για μουσείο στον Βάμο, ανάλογο της Ιστορίας του, διαπίστωσα ότι είναι υπέροχο εξωτερικά αλλά άδειο από Ιστορία. Ο Βάμος θα έπρεπε να το είχε καμάρι του, τόπο έλξης όλων μας και ξένων. Οφείλουμε οι μεταγενέστεροι να το πλουτίσουμε με μνήμες και ιστορικά αντικείμενα. Έπρεπε να είχε γίνει πριν αρκετό καιρό. Ποτέ όμως δεν είναι αργά. Αρκεί η θέληση και το πάθος για τη δημιουργία του.
•Εάν οι πρόγονοι σας ζούσαν στις μέρες μας κάτω από τις συνθήκες του σύγχρονου ελληνικού βίου, θεωρείτε ότι θα ήταν υπερήφανοι για ό,τι κυριαρχεί στην πατρίδα μας και προσδιορίζει την ελευθερία του Έλληνα;
Αναμφίβολα αν οι πρόγονοι μου ζούσαν τώρα, σίγουρα θα κυριαρχούσε ο θυμός και η απογοήτευση. Παρέδωσαν υψηλά φρονήματα, ιδανικά προς μίμηση, στιγμές ανδρείας και όχι ραγιαδισμού.
•Συνήθως, οι μεγάλοι ήρωες της Ιστορίας προέρχονται από περιόδους κυριαρχίας, επανάστασης και εθνικής αντίστασης. Σε μια τέτοια περίοδο μπορούν να προκύψουν Έλληνες ήρωες;
Οι ήρωες εμφανίζονται κάτω από ορισμένες συνθήκες που μπορεί να έχουν σχέση με εξαναγκασμό, θέματα κυριαρχίας, με απρόσμενους πολέμους ή με θέματα Εθνικής Αντίστασης. Στην περίοδο αυτή είναι δύσκολο να φανούν ήρωες, χωρίς αιτία.
•Στην επίσκεψη σας στον Βαμό αυτές τις μέρες, για τον φετινό εορτασμό της Επετείου της Μεταπολιτευτικής, ποιες εικόνες ήρθαν στη μνήμη σας και ποια συναισθήματα;
Την επίσκεψη μου στον Βάμο για την επέτειο μπορώ να τη χωρίσω σε δύο μέρη. Το ένα είναι ότι δεν είχε μεγάλη μαζικότητα, δεν έγινε αρκούντος γνωστή στον περίγυρο και πιο πέρα. Το άλλο μέρος μου έδωσε την εντύπωση ότι δεν προσέχθηκαν οι λεπτομέρειες μιας τόσο σοβαρής εκδήλωσης (απουσία ΜΜΕ, δημοσιογράφων, ακόμη και τηλεόρασης). Επομένως, τα συναισθήματα μου είναι ανάμεικτα.
•Απέναντι σε αυτήν την κληρονομιά και τη δική σας και τη δική μας, από τους γενναίους προγόνους μας, τι έχετε να μας προτείνετε για τη διαφύλαξη και σωστή προβολή ανά τον κόσμο, του παρελθόντος μας;
Πολλά θα ήθελα να προτείνω, αλλά σε αυτά που δίνω βάρος είναι η σοβαρότητα ως προς την αντιμετώπιση των γενναίων προγόνων μας, ο σεβασμός που πρέπει να δείχνουμε έμπρακτα αλλά και η καλύτερη προβολή και προστασία της Ιστορίας μας είτε σε εθνικό είτε σε τοπικό επίπεδο.
•Ας επαναλάβουμε, παρακαλούμε, το ίδιο ερώτημα, ειδικά για τη ρίζα των ηρώων προγόνων σας, τον Βάμο.
Βασικός παράγοντας είναι η ίδια μας η Ιστορία, που πρέπει να γίνει κτήμα όλων, παλαιών και νέων ανθρώπων μας. Να προστρέξουμε στις ρίζες μας, να τις μελετήσουμε με προστάτη και να βγάλουμε σωστά συμπεράσματα για τους προγόνους μας.
•Το βρίσκετε εφικτό να γραφτεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα από εσάς, για τη ζωή και το ιστορικό έργο των προγόνων σας;
Πιστεύω ότι έκανα μία εργασία χρόνων και συρραφή διάσπαρτων γεγονότων, που κράτησε περισσότερο από εννέα χρόνια, για να αναδείξω τους προπάππους ποιοι ήταν, πώς έζησαν, τι κατόρθωσαν και που απέβλεπαν. Δεν θεωρώ την Ιστορία μυθιστόρημα αλλά πραγματικότητα.
•Ένα τελευταίο ερώτημα, κύριε Κωνσταντουδάκη: θα υπήρχε άραγε στον τόπο μας η δυνατότητα και το σθένος σε συνεργασία όλων των πολιτιστικών φορέων της περιοχής όπου συνέβησαν αυτά τα γεγονότα στα οποία πήραν μέρος και ξεχώρισαν ο Εμμανουήλ και Λεωνίδας Μαλεκάκης, να καθιερωθεί ο επετειακός εορτασμός με μεγαλύτερες εκδηλώσεις και αναπαράσταση μαχών και ειδικών γεγονότων; Σας ευχαριστούμε για όλα, θερμά.
Φυσικά, πιστεύω ότι υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας των πολιτιστικών φορέων, γιατί μόνο έτσι θα βγει κάτι νέο, πραγματικά αληθινό, αρκεί να υπάρξει θέληση και σεβασμός απόψεων. Όπως ακόμη πιστεύω ότι και οι πρόγονοι μου θα συμφωνούσαν σε μια τέτοια κίνηση, αν αυτή παρουσίαζε περισσότερες πτυχές των αγώνων τους και γιατί όχι και μια αναπαράσταση μαχών.
Σας ευχαριστώ και η οικογένεια μου, για την σοβαρότητα που αντιμετωπίζετε την επέτειο της Μεταπολίτευσης, για τα γεγονότα.
