Είκοσι οκτώ χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα της ιστορίας που σημειώθηκε το 1986 στο Τσερνόμπιλ στη σημερινή επικράτεια της Ουκρανίας. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βίωσαν και βιώνουν ακόμα τις συνέπειες της ραδιενέργειας στην υγεία και στο περιβάλλον, με την απειλή να παραμένει δυστυχώς ακόμα και σήμερα υπαρκτή.
Το ατύχημα συνέβη στον αντιδραστήρα 4 στη 01:26 ώρα Μόσχας τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 26 Απριλίου 1986, την ώρα που εργάζονταν 200 άνθρωποι στον χώρο.
Τα επίπεδα ραδιενέργειας στις πλέον μολυσμένες περιοχές του εργοστασίου έχει υπολογιστεί ότι έφτασαν τα 5,6 Ρέντγκεν ανά δευτερόλεπτο (Ρ/δ), τα οποία ισοδυναμούν με 20.000 Ρέντγκεν ανά ώρα (Ρ/ω). Καθώς η θανάσιμη δόση είναι 500 Ρέντγκεν σε 5 ώρες, μη προστατευμένοι εργαζόμενοι έλαβαν μοιραίες δόσεις μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Εντούτοις την ώρα της καταστροφής οι εργαζόμενοι δεν ήξεραν τα πραγματικά επίπεδα ραδιενέργειας.
Η χλωρίδα και η πανίδα στην περιοχή επηρεάστηκαν σημαντικά μετά το ατύχημα. Πευκοδάση στην περιοχή καταστράφηκαν από τη ραδιενέργεια, ενώ υπήρξαν αναφορές και για μεταλλάξεις σε ζώα, με μόνη επιστημονική καταγραφή τον μερικό αλμπινισμό στα χελιδόνια. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αναφορές ότι η άγρια ζωή στην περιοχή γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη λόγω της έλλειψης του ανθρώπινου παράγοντα. Εντούτοις επιστημονικές έρευνες αντικρούουν αυτές τις αναφορές, ισχυριζόμενες ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας έχουν σημαντική επίπτωση σε άγρια ζώα και φυτά.
Η τοποθεσία γύρω από τον χώρο του ατυχήματος χωρίστηκε σε τέσσερις ομόκεντρες ζώνες ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας. Κάθε οικιστική, πολιτική και επαγγελματική δραστηριότητα είναι απαγορευμένη και ποινικοποιημένη μέσα στην τέταρτη και πιο επικίνδυνη ζώνη, ακτίνας 30 χιλιομέτρων. Η μόνη επίσημη εξαίρεση είναι η λειτουργία του πυρηνικού σταθμού στο Τσερνόμπιλ και τις επιστημονικές εγκαταστάσεις που σχετίζονται με τις έρευνες για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας.
Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ είχε επιπτώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, με τη δυτική, ανατολική και βόρεια Ευρώπη να δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό ραδιενεργών ισοτόπων (περισσότερα από τα μισά ραδιενεργά σωματίδια που απελευθερώθηκαν από το ατύχημα κατέληξαν σε περιοχές εκτός Ε.Σ.Σ.Δ.).
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα, προκαλώντας πανικό σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών. Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Από την άλλη όμως υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο.
Επίσης ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1.500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986 – 1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.
ΥΠΑΡΚΤΗ ΑΠΕΙΛΗ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Μιλώντας στα “Χ.Ν.” ο πρόεδρος του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου της Μεσογείου, που εδρεύει στη Ρόδο, Σάββας Καραγιάννης, εξήγησε ότι «μέχρι και σήμερα παρατηρούμε συνέπειες από το 1986. Τα μέτρα που ελήφθησαν έκτοτε δεν μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφή καθώς μιλάμε για κατάλοιπα με διάρκεια ζωής πάνω από 1.000 χρόνια». Ο κ. Καραγιάννης τονίζει χαρακτηριστικά πως «ό,τι και να χρησιμοποιήσουν δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις. Απλά περιχαρακώνονται σε μια έκταση που δεν είναι προσβάσιμη για ανθρώπους, αλλά το πρόβλημα παραμένει και επεκτείνεται».
Ο πρόεδρος του παρατηρητηρίου εξηγεί ότι «ένα πυρηνικό ατύχημα από ένα εργοστάσιο δεν γνωρίζει σύνορα καθώς οι καταστροφικές συνέπειες μεταφέρονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην υγεία και στο περιβάλλον».
“ΟΧΙ” ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Σύμφωνα με τον κ. Καραγιάννη «κανείς πυρηνικός σταθμός δεν εγγυάται 100% την ασφάλεια. Θυμηθείτε τη Φουκουσίμα, όπου ένα τσουνάμι οδήγησε στην καταστροφή σε μια χώρα όπως η Ιαπωνία με κορυφαίους επιστήμονες στο αντικείμενο αυτό. Αντιλαμβάνεστε ότι και αν ακόμα μπορεί να κινούνται εύκολα και χωρίς αρνητικό αποτέλεσμα οι σταθμοί για ένα διάστημα, φτάνει ένα μικρό γεγονός να δημιουργήσει κάτι αναπάντεχο και να φέρει την καταστροφή».
ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΞΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Ο πρόεδρος του Παρατηρητηρίου εξέφρασε την έντονη ανησυχία του αναφορικά με τη δημιουργία «ενός παραρτήματος του Δημοκριτείου στο οποίο θα επιμορφώνονται ειδικοί για θέματα διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων». Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για «μια σχολή μέσω της οποίας ανησυχούμε ότι σιγά – σιγά η Ελλάδα μπαίνει σε μια ιστορία εμπλοκής με τα πυρηνικά απόβλητα, με ενδεχόμενο ίσως και την υποδοχή τους σε κάποιο σημείο στη χώρα μας. Δεν ξέρουμε πού μπορεί να οδηγήσει η εξέλιξη αυτή».
«Κινητό Τσερνόμπιλ τα χημικά της Συρίας»
Μιλώντας στα “Χ.Ν.”, ο κ. Καραγιάννης εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για την επιχείρηση της καταστροφής των χημικών όπλων της Συρίας στα δυτικά της Κρήτης. «Η επιχείρηση αυτή είναι ένα πανευρωπαϊκό ή ακόμα και παγκόσμιο πρόβλημα θα έλεγα. Υπάρχει παντελής έλλειψη επίσημης πληροφόρησης για τη διαδικασία, παρά τις αναφορές για τα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί».
Ο κ. Καραγιάννης μάλιστα τονίζει πως «εδώ δεν μπορούν να μιλούν για ένα Τσερνόμπιλ που το “θάψαμε και τελειώσαμε”, αλλά για ένα Τσερνόμπιλ που συνεχώς θα μετακινείται από τη Συρία προς τη Μεσόγειο και προς άλλες κατευθύνσεις όπου θα καταστραφούν τα κατάλοιπα μετά την επεξεργασία τους».
Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Καραγιάννης επισημαίνει πως «πρέπει η κοινή γνώμη να αφυπνιστεί και να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο πολίτες και κυβερνήσεις και να μην εφησυχάζουν από τις όποιες πληροφορίες που προσπαθούν να κατευνάσουν τις αντιδράσεις».
Τονίζοντας τη διαρκή αγωνία του για «ό,τι μπορεί να συμβεί σε ένα οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη εξαιτίας ενός νέου ατυχήματος», ο κ. Καραγιάννης αναφέρει ότι «το Παρατηρητήριο που δημιουργήθηκε πριν δέκα χρόνια από τον αείμνηστο Αθανάσιο Αναπολιτάνο θέλει να έρθει σε επαφή με επιστήμονες και φορείς της Κρήτης ώστε να συμμετέχει στις αντιδράσεις για την καταστροφή των χημικών της Συρίας».
Αλλωστε, όπως εξηγεί ο ίδιος, «σε τοπικό επίπεδο με τους εκπαιδευτικούς έχουμε αναπτύξει σειρά ενημερωτικών δράσεων σε σχολεία ενημερώνοντας τους μαθητές για τους ενδεχόμενους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας και βλέπουμε με ικανοποίηση το ενδιαφέρον των μαθητών για ενημέρωση».
Με πληροφορίες από Wikipedia
